Yöremizde Mahalli ve Kafkas Kıyafetleri olmak üzere iki tür kıyafet giyilmektedir
Erkek Giysileri (Kafkas )
Kadın Giysileri (Kafkas )
Erkek Giysileri (Mahalli )
Kadın Giysileri (Mahalli )
a) ERKEK KIYAFETLERİ(KAFKAS ) :
1- PAPAK (KALPAK) :
Genellikle körpe (küçük) kuzu derisinden yapılmaktadır. Kuzu doğar doğmaz vücuduna bir kılıf geçirilir. Kuzu büyüdükçe ve yünü uzadıkça kıvırcık bir hal alır. Bu deri soyularak papak yapılır. Bunun dışında koyun ve keçi derisi de kullanılmaktadır. Güney Kafkasya’dan gelerek Kars’a yerleşmiş olan terekemeler keçi derisinden yapılma uzun tüylü ve iri papaklar kullandıklarından ve bu papaklar genellikle siyah renkli olduğundan bunlara karakalpak adı verilmiştir. Ayrıca gök mavisi olanı da vardır. Bunların Azerbaycan ve Dağıstan tipleri de vardır. Dağıstan tipleri biraz daha kıllıcadır.
2- ÜST KÖYNEĞİ :
Arkalık giyilmediği zaman gömleğin üzerinden veya gömleksiz giyilir. Bunlar ipek kumaştan veya kara lastikten yapılır. Dik yakalıdır. Önden karın hizasına kadar düğmelidir. Göğüste iki cep bulunur. Kollar bileğe kadar geniştir. Etek boyu uzundur. Arkalık giyilmediğinde “sallama kemer” bağlanır.
3- İÇLİK (İÇ GÖMLEĞİ) :
Genellikle ipek kumaştan yapılır. Üstlüğün veya arkalığın altından giyilir. Dik yakalı veya yakasızdır. Önden karın hizasına kadar düğmeli olup, cepli veya cepsiz olabilir. Kollar geniştir. Bilekte düğmelenir. Şalvarın içine sokulduğu gibi dışarıda da bırakılabilir.
4- ARKALIK :
Kalın kumaştan yapılır. Kara lastik, çuha ve benzeri malzeme kullanılır. Yakasızdır. “V” yaka önden düğmelidir. Göğüs hizasında “Veznelik” bulunur. Etek boyu dize kadar olur ve aşağıya doğru genişler. Kollar uzun ve kol uçları ele doğru genişler.
5- PELERİN (BAŞLIK) :
Soğuk havalarda boynu ve kulakları korumak üzere kullanılır. Koni şeklinde ve uçları uzundur. Sırta takılır.
6- CİVEKİ :
İnce ve yumuşak deriden yapılan bir nevi çizmedir.
7- SALLAMA KEMER :
Köselerden yapılma, genellikle ince ve yanlarından aynı deriden sallamaları bulunan kemerdir. Kemer uçları ve Sallama uçları gümüş ve başka madenlerle süslüdür.
8- ŞALVAR (PANTOLON) : Bu civekinin altında sokulur ve üzerine sallama kemer takılır.
9- KURŞAK (KIRABULUZ ) :
Sigara, Kav,Tütün ve burunotu koymak için kullanılır.
10- AYAKTA :
Uzun ve renkli çorap, üstünde çizme veya yemeni bulunur .
11-VEZİNLİK (MERMİLİK) :
Çuhanın sağ ve sol göğüs üstüne dikilir.Halk dilinde mermilik veya vezinlik adını alır.Mermiler taklidi gümüşten yapılır.
Yaşlıların kıyafetlerinde fazlaca bir değişiklik görülmez. Gençlerde nadiren görülen KÖSTEK boyundan geçirilir. Ekseriye gümüşten yapılmıştır. Üst gömleğin cebine konur. Kurşağa kadar sarkar. Yaşlılarda kurşak daha kaba yapılışlıdır. Üstünden arkalık (çuhaya benzer) giyilir.
b) KADIN GİYSİLERİ (KAFKAS)
1- SAÇLAR :
Saçlar, 1-2 veya 40 tane ayrı örük halinde toplanır.
2- DİNGE :
Yaşlı kadınların başlarına taktıkları ve üzerine altınlarını dizdikleri alın örtüsüdür,fes şeklindedir.Günümüzde hala yaşlı kadınlar tarafından kullanılmaktadır.
3- KUNDURA (PİSİ PİSİ ):
İlk zamanlarda çarık, bilahare galoş (renkli çoraplar) giyilir.
4-ÇUHA (ÜSTLÜK): Genellikle kadifeden dikilir.Yarım kol ve tam kol şeklinde olup,ağız kısımları geniştir.Ağız kısımlarının tümü süslü ve motiflidir.
5-ETEK(ENTARİ): İpek atlas ve bez gibi kumaşlardan dikilir.Genelikle etek belden büzmeli olup,boyu topuklara kadar uzanır.Bazı entari biçimleri boydan ve kolludur.
6-DİZLİK (TUMAN) : Üstten ve alttan lastiklidir. Çorap altına sokulur,çoğunlukta bezden ve ipekten dikilir.Gençler beyaz rengi tercih eder.
7-GÖMLEK (KÖYNEK):Yaşlıların,gelinlerin ve kızların kullandığı mevsimlik gömlek,bez ve keten gibi çeşitli kumaşlardan yapılır.
8-GÖĞÜS TAKILARI :Gümüş,altın gibi takılar ip veya zincir ile boyundan göğüse takılır.
9-KEMER :Kayışa dizili gümüş kemer,çuha üzerine bağlanır.
c)ERKEK GİYSİLERİ (MAHALLİ) :
1-FES-TİFTİK-AHMEDİYE:
Fes,bezden veya ketenden yapılır.Üzerine ahmediye bağlanır.İlimizin kuzeyinde bulunan yerleşim birimlerinde keçi tiftiği kullanılır.
2-GÖMLEK (İÇKÖYNEK -KÖYNEK):
Çeşitli kumaş veya ketenden yapılır.Yakası diktir.
3-YELEK:
Çeşitli keten ve kumaştan yapılır.Yelek omuzdan inildikçe "V" şeklini alır.Düğmeli olanları vardır.
4-CEPKEN (EĞİNDİRİK):
Mevsim koşullarına göre giyilir.Yünlü kumaştan dikilir.
5-ŞALVAR:
Yün kumaşlardan ve çeşitli kumaşlardan dikilir.Şalvar bel kısmı geniş,paçaları dar,lastikli ve uçkurludur.
6-ÇORAP:
Yünden el örmeli olup motifler ile işlemelidir.
7-ÇARIK VE YEMENİ :
Çarık,hayvan derisi terbiye edilerek dikilir. Yemeni,yumuşak deriden yapılır.
8-BEL KUŞAĞI(KURŞAK):
Kurşak,ipekten veya şaldan yapılır.Enli ve saçaklı kuşaklar kama ve silah taşımaya yarar.
9-KÖSTEK VE SAAT : Giysilerde aksesuar unsuru olarak kullanılan köstek ve saat;boyundan sarkan gümüş köstek,cepten sarkan kösteğe bağlı cep saati şeklindedir.
10-MENDİL: Çoğunlukta beyaz motifli ve süslüdür. Kuşağa takılı olan mendil,oyun oynanırken ele alınır.
d) KADIN GİYSİLERİ (MAHALLİ) :
1-DİNGE VEYA KOFİK : Ketenden yapılır.Dinge genelde siyahtır üzerine kırmızı vala dikilir.
2-VALA (YAYLIK): Yaylık-kalayğı-leçek tülbent dedikleri ipek örtüler kullanılmakdadır.Valalar;genç kızlarda,gelinlerde,yaşlılarda ve dullarda renk farklılığı görülmekdedir.Valaların bazıları halk dilinde alınlık,gamze dedikleri iki üç tane alınlıkta kullanılmakdadır.
3-SAÇ BAĞI : Gelinlerin çeyizleri hazırlanınca,büyük boncuklar kalınca örme iplere takılır,etrafına düğmeler dikilir.Saç bağı,gelinin saç uzunluğunu göstermek için kullanılır.
4-GÖMLEK (KÖYNEK-İÇ KÖYNEK ) : Yaşlıların,gelinlerin,kızların kullandığı mevsimlik gömlek bez ve keten gibi çeşitli kumaştan yapılır.
5-ÜÇ ETEK (ENTARİ ) : Çeşitli kumaşlardan yapılır.Oyma yakalı olup her iki yanından belden aşağı yırtmaçlı,önü tamamen açıktır.Kolları düğmeli ve astarlıdır.
6-PEŞTEMAL (ÖNLÜK) : Üç etek üzerine bağlanır.Dikdörtgen şeklindedir.Diz kapağının altına kadar iner,koç boynuzu süslerle işlenir.
7-BELLEME (ARKA PEŞTEMAL-ARKALIK): İki yüzlü,etrafı süslemelidir.Taban üstüne kadar iner.
8-ŞALVAR (TUMAN-FİSTAN): Çoğunlukla pazen,keten ve kadifeden dikilir.Şalvarın büzmeli paçaları çorabın içine sokulur.
9-ÇORAP :
Yün çorapların ipleri taş kına boyalarla boyanır.Boyanan iplerden yün çorap örülür.Çoğunlukla motiflidir.
10-ÇARIK-YEMENİ (İSKARPİN-KUNDURA):
Çarık terbiye edilmiş hayvan derisinden yapılır.
11-GÖĞÜSLÜK (DÖŞLÜK):
Giysilere mutlaka dikdörtgen biçiminde bir göğüslük takılır.Genç kızlar,gelinler bez üzerine tor şeklinde renkli boncuklar takarlar.Yaşlı kadınlar ise kadife kumaştan yaparlar.
12-BEL KUŞAĞI-KEMER:Üstten bele bağlanır.Taş boyalarla boyanan koyun yününden elde edilen iplere halk dilinde "farmaç" denir. Bele ikikez dolanır kurşak kemer genelde gümüş olarak kullanılır.
13-KOLÇAKLAR:Her iki kolada takılır.Her iki başı da lastik ile büzülür.Çoğunlukla kadınlar takar.
14-MENDİL:Patıska veya ipekten yapılır.Bel kuşağına takılı olarak kullanılır.